Ég er spennt fyrir því að taka sæti í stjórn Eflingar og fá að sjá með skýrari hætti innri uppbyggingu Eflingar og að hverju er verið að vinna og hvar áherslurnar liggja. Það verður gaman að verða þátttakandi í því, segir Hjördís Kristjánsdóttir sem er ný í stjórn Eflingar.

Alltaf haft áhuga á verkalýðsmálum
Hjördís hefur unnið hjá Össuri í ellefu ár og verið trúnaðarmaður þar af í tvö ár. Ég ætlaði ekkert að verða trúnaðarmaður en það var bent á mig og ég gat ekki skorast undan því. Ég hef alla tíð haft áhuga á verkalýðsmálum, segir hún en Hjördís var lengi trúnaðarmaður í leikskóla þegar hún var í Sókn hér áður fyrr.

Trúnaðarmannastarfið hefur gengið vel og ég fæ helst almennar fyrirspurnir frá fólki og flestar í tengslum við sjóði félagsins og endurgreiðslur úr þeim og einnig hvar fólk eigi að leita að upplýsingum. Það hefur verið gott að vera trúnaðarmaður, ég hef sótt fjölda af skemmtilegum og fræðandi námskeiðum og var bara um daginn á einu mjög uppbyggjandi námskeiði, segir hún. Tilgangur þess var að efla okkur trúnaðarmennina í starfi og það var mjög skemmtilegt og vel heppnað námskeið.

Nauðsynlegt fyrir félagsmenn að taka þátt
Ég hugsaði með mér að ég yrði að prófa, segir Hjördís aðspurð um hvort hún hafi þurft að hugsa sig um að taka sæti í stjórn Eflingar eða ekki. Ég hef áhugann og veit að ég get staðið undir þessu starfi. Ég verð að láta á það reyna því maður veit aldrei fyrr en á hólminn er komið, segir hún. Það er nauðsynlegt fyrir okkur félagsmenn að taka þátt í starfi Eflingar. Fólk getur kvartað mikið og haft ákveðnar skoðanir á málefnum en tekur svo ekki þátt í neinu en vill samt breyta öllu. Til þess að hafa áhrif verður fólk að vera virkt í starfi innan félagsins, það gerist ekkert nema með því að taka þátt.

Öruggt húsnæði fyrir alla
Eitt af stóru málunum sem brennur á mörgum í dag eru húsnæðismálin og segir Hjördís að Ný í stjórn – segir Hjördís Kristjánsdóttir tryggja verði öruggt húsnæði fyrir alla. Ég er mjög hrifin af verkefni verkalýðshreyfingarinnar sem snýr að húsnæðismálum. Bjarg íbúðafélag sem stofnað var af ASÍ og BSRB án hagnaðarmarkmiða mun á næstu árum byggja íbúðir fyrir tekjulágt fólk til langtímaleigu.

Það er sorglegt hvernig staðan er orðin í húsnæðismálum. Það er margt ungt fólk sem á mjög erfitt með að komast að heiman. Undanfarin ár hefur ástandið verið erfitt og húsaleiga rokið upp úr öllu valdi og á sama tíma er íbúðaverð ekki í tengingu við neitt sem ég hef séð áður. Það minnkar lífsgæði fólks ef það býr ekki við öruggan húsakost.

Íslenskt samningsmódel af norrænni fyrirmynd eða Salek er annað stórt mál. Það samkomulag er fínt út af fyrir sig en ég get ekki séð að við séum tilbúin strax fyrir það. Það byggir á norrænu velferðarkerfi og ég tel að það sé margt sem við þurfum að laga hjá okkur og ná áður en við getum innleitt Salek.

Vil láta gott af sér leiða
Eins og af öllu nýju sem maður tekur sér fyrir hendi vænti ég þess að læra af þessu, segir Hjördís þegar hún er spurð hvers hún vænti af komandi stjórnarsetu. Ég held ég muni eflast inn á við og það mun gefa mér meira sjálfstraust. Vonandi hitti ég gott fólk og ég trúi því að við munum máta okkar hugmyndir saman og móta þær áfram og láta gott af okkur leiða, segir hún að lokum.

Í kjarasamningum frá 21. janúar 2015 var samið um hækkun á lífeyrisiðgjaldi úr 12% upp í 15,5% til þess að jafna lífeyrisréttindi á almenna og opinbera markaðnum. Framlag launamanns er áfram 4% en mótframlag atvinnurekanda hækkar úr 8% í 11,5% á tímabilinu 2016–2018. Nú þegar þessar breytingar eru að koma til framkvæmda og sjóðfélagar standa frammi fyrir vali um að iðgjöldin fari í séreign eða sameign er mjög mikilvægt að þeir leiti sér ráðgjafar þar sem farið er yfir kosti og galla við þær leiðir sem standa til boða.

Gildi lífeyrissjóður hefur boðað til aukaaðalfundar 22. júní þar sem fyrir liggja tillögur að breytingu á samþykktum sjóðsins sem heimila sjóðfélögum að ráðstafa 3,5% lágmarks skyldubundnu lífeyrisframlagi að hluta eða að öllu leyti í tilgreinda séreign. Á það einnig við um starfsmenn ríkis og sveitarfélaga sem þegar hafa greitt 15,5% í sameign fram að þessu.

Einstaklingur sem greiðir alla starfsævi í lífeyrissjóð í 40 ár og hefur fram að þessu átt rétt í lífeyrissjóði sem er samansettur af ævilöngum lífeyri ásamt áfallalífeyri sem miðast við 1,4% fyrir 40 ár eða 56% áunninn rétt af meðalævitekjum, getur nú í nýju kerfi öðlast rétt til 1,8% fyrir 40 ár eða 72% rétt fyrir sama viðmið.

Velji einstaklingur hinsvegar að setja umsamda 3,5% viðbót í tilgreinda séreign þarf viðkomandi að gera sér grein fyrir því að með því fær hann lægri tryggingarvernd ef hann lendir í örorku eða 56% í stað 72% og að ævilangi lífeyrinn þ.e. eftir að taka lífeyris hefst miðast við 56% en ekki 72%. Á móti kemur að viðkomandi hefur safnað tilgreindri séreign með 3,5% sparnaði á starfsævinni sem er jafnframt erfanlegur.

Ljóst er að með því að færa hluta af lífeyrisgjaldinu í tilgreinda séreign þá þarf að liggja fyrir upplýst ákvörðun félagsmanna hvaða leið er valin. Mikilvægt er að sjóðfélagar kynni sér vel hjá sínum lífeyrissjóði hvaða leið henti þeim best.

Það má með sanni segja að það hafi verið bæði mikil og metnaðarfull áskorun þegar tekin var ákvörðun um stækkun orlofsbyggðarinnar í Svignaskarði fyrir nokkrum árum. Þá hafði verið rekin þar orlofsbyggð með 30 húsum um áratuga skeið á svæði sem vel er þekkt og fjölmargir notið þar orlofsdvalar gegnum árin. Í dag eiga þrettán félagasamtök hús í Svignaskarði auk Eflingar sem er langstærsti einstaki eigandinn með sextán eignir. Fyrir nokkru hófust framkvæmdir við þetta nýja svæði og eru þær nú í fullum gangi.

Sveinn Ingvason sviðsstjóri orlofsmála Eflingar er jafnframt formaður stjórnar Rekstrarfélags Svignaskarðs og tókum við hann tali um þessar framkvæmdir.

Aðspurður um þessa ákvörðun sagði hann að nokkur atriði lægju þar að baki, nægt landrými væri og landið sérlega vel fallið til þessarar starfsemi. Einnig hefðu menn séð mikla möguleika með slíkri stækkun til að auka þjónustu og afþreyingu gesta og þannig gera dvöl þeirra bæði ánægjulegri og betri.

Gengið var til samstarfs við Eirík Ingólfsson verktaka í Borgarnesi um að hann sæi um skipulag nýja svæðisins og annaðist byggingu húsa. Sagði Sveinn að Eiríkur hafi verið viðloðandi orlofsbyggðina frá upphafi og staðið að endurnýjun nær allra húsa á svæðinu en þess má geta að öll upphaflegu húsin hafa vikið og ný byggð í staðinn. Orlofsbyggðin í Svignaskarði – segir Sveinn Ingvason sviðsstjóri orlofssviðs.

Hvað varðar aðkomu Eflingar að verkefninu sagði Sveinn að nú þegar hafi félagið fest kaup á tveimur húsum í þessu nýja hverfi og verður það fyrra afhent í byrjun júlí og það seinna nú í haust.

Almenn ánægja er með þessa þróun að hans sögn en eftir að framkvæmdum við svæðið lýkur verða 46 hús í orlofsbyggðinni í Svignaskarði. Sagði Sveinn að lokum að mikill metnaður væri hjá öllum sem að verkefninu koma að vanda til verka og valda sem minnstu raski á því fallega landi sem byggðin rís á.

Efling hefur styrkt Landspítalann um 900.000 kr. vegna íslenskunámskeiða fyrir Eflingarfélaga fyrstu 6 mánuði ársins. Það er mikið hrós fyrir Landspítalann hversu vel þeir hafa staðið sig í að bjóða upp á íslenskukennslu fyrir starfsmenn sína af erlendum uppruna. Áhersla hefur verið lögð á fjölbreytta nálgun til þess að koma til móts við ólíkar þarfir nemenda. Markmiðið er að efla samskipti á íslensku innan vinnustaðarins. Tekið er á þáttum sem eru almenns eðlis og tengjast daglegu lífi ásamt starfstengdum orðaforða, mismunandi eftir störfum hvers og eins.

Starfsmenntasjóðurinn Flóamennt er í eigu Eflingar, Hlífar, VSFK og ríkis / endurhæfingamiðstöðva / dvalar og hjúkrunarheimila.

Allar árstíðirnar eru góðar til að njóta lífsins og allar hafa þær uppá eitthvað skemmtilegt að bjóða. Nú er sumar og þá er eins og ávallt um að gera að njóta alls þessgóða sem lífið býður uppá, hvernig sem viðrar. Hér eru nokkrar sumarlegar hugmyndir. Vonandi finnurðu einhverja sem hentar þér.

Vertu ferðamaður í þínu nærumhverfi

Prófaðu að leika ferðamann í þínu nánasta umhverfi í einn dag. Skipuleggðu fyrirfram og skoðaðu það sem er í boði og hentar þínum smekk, högum eða fjölskyldumynstri. Skoðaðu bæklinga með athygli gestsins. Kynntu þér hvort söfn bjóða uppá eitthvað sem heillar þig eða þitt fólk, rifjaðu upp hvaða lystigarða er vert að ganga um og skoða eða hvernig má gera sér sögudag með því að fara á milli og kynna sér styttur, minnisvarða eða önnur merki. Það er ekki verra að taka til gott nesti og setjast á bekk eða grasbala, slaka á og njóta. Ef það hentar betur má auðvitað prófa kaffihús eða veitingastað sem áhugavert er að skoða.

Farðu í gönguferð með hugarfari barnsins

Oft æðum við áfram með hugann við einhver markmið sem við ætlum að ná. Við þurfum að drífa okkur í vinnuna, í búðina, að sækja barn á leikskólann, að ljúka líkamsræktinni eða gönguferðinni og hitt og þetta. Þá erum við ekki í núinu. Prófaðu að fara í gönguferð nálægt heimili þínu og einsettu þér að vera algerlega í núinu. Það geturðu til dæmis gert með því að ákveða að horfa í kring um þig eins og þú sért þriggja ára. Þriggja ára barn er mjög áhugasamt um umhverfi sitt og tekur eftir því sem er í kring um það, skrítnum steini, fallegu blómi, formi á gangstéttarhellu eða fugli í tré. Hver veit nema þú uppgötvir eitthvað sem hefur alltaf verið þarna en þú hefur aldrei veitt athygli þótt það sé búið að vera beint fyrir framan nefið á þér á hverjum degi þegar þú þýtur fram hjá því í hugsanaleysi. Settu athyglina í núið í næsta göngutúr og sjáðu hvort þú uppgötvar eitthvað áhugavert!

Gefðu þér og þínum skjálausan dag

Slökktu á snjallsímanum, tölvunni, Facebook, Twitter, Strava, sjónvarpinu, útvarpinu í bílnum eða hverju því sem mögulega gæti stolið tíma þínum og athygli hverju sinni. Skoraðu á fjölskyldumeðlimi eða vini sem þú vilt eiga gæðastundir með, að gera það sama. Sumir fara í dýrt og vel skipulagt frí á sólarströnd en eyða mestum tíma frísins síðan í símanum að taka og setja inn myndir af sér eða fjölskyldumeðlimum og telja lækin. Auðvitað er gaman að taka myndir til að rifja upp og ylja sér við góðar minningar síðar, en prófaðu skjálausan dag og gáðu hvað gerist. Ekki bara þegar þú ert í fríi heldur alltaf þegar tækifæri gefast. Líklega missirðu ekki af miklu en hlotnast heilmargt til að njóta. Sumarið er tíminn

Skipuleggðu smá en slakaðu líka á

Það er óþarfi að skipuleggja allt í þaula og bara streituvaldandi að ætla sér of mikið. Sumarið er tíminn til að njóta í stað þess að þjóta. Gott er að blanda saman fríi sem einkennist af markmiðaleysi og slökun og að skipuleggja atburði og daga til að hlakka til. Finndu tímanlega það sem tengist sumrinu. Það geta verið sumarföt, sundföt, sólgleraugu, reiðhjól, grill, garðhúsgögn, sumarleg vatnskanna og glös eða myndir og minningar. Byrjaðu á að láta þig dreyma og ákveddu svo hvað er raunhæft og ánægjulegt að skipuleggja ef þú ert ekki þegar búinn að því. Mundu að það er bara streituvaldur af ofskipuleggja og ætla sér of mikið. Sumar getur verið gott þótt ekkert sé ferðast og ekki farið til útlanda eða á hverja einustu bæjarhátíð. Miðaðu við þínar aðstæður, aldur, heilsu, fjárhag, fjölskylduhagi og annað sem hefur áhrif. Njóttu þess að hafa daga sem eru alveg án skipulags og bara gerast og gerðu þér far um að taka eftir öllu því góða sem á daga þína drífur hvernig sem viðrar.

Ennþá eru nokkur sæti laus í dagsferð Eflingar á Njáluslóðir, 19. Ágúst og 26. Ágúst. Einstakt tækifæri til að fara í skemmtilegt dagsferðalag um sagnaslóðir Rangárvallasýslu. Skráning er á skrifstofu Eflingar, í síma 510-7500.

Að þessu sinni verður farið um Rangárvallasýslu og komið við á helstu sögustöðum Njálu.

Ferðadagsetningar eru 19. ágúst og 26. ágúst.

Lagt verður af stað stundvíslega kl. 8:15 frá húsnæði Eflingar, Sætúni/Guðrúnartúni 1.

Keyrt verður að Hellu og svo komið við á öllum helstu sögustöðum héraðsins. Fararstjóri okkar, Anna Soffía, mun fara nánar yfir ferðaáætlunina á leiðinni. Keldur, Knafahólar, Gunnarssteinn við Rangá, Hlíðarendi, Markarfljót, Rauðuskriður eða Stóra Dímon, Bergþórshvoll og Þríhyrningur eru hluti þeirra örnefna sem tengjast sögunni og ber fyrir augu í ferðinni.

Í lok ferðar verður boðið upp á súpu og brauð í Sögusetrinu á Hvolsvelli, milli kl. 17:00 – 18:00.

Ferðalangar þurfa að hafa með sér nesti til dagsins, skjólgóðan fatnað og góða skó.

Áætluð heimkoma er milli kl. 20:00 -21:00.

Verð kr. 6.000.-

Það hafði lengi blundað í mér að komast út á vinnumarkaðinn til að hitta fólk, segir Ása sem fór aftur að vinna eftir 16 ára hlé en hún fór á sínum tíma á örorku vegna veikinda. Í dag vinnur hún hlutastarf hjá N1 á Gagnvegi. Ég fór í endurhæfingu hjá Virk í þrjá mánuði og var útskrifuð þaðan í mars 2016 með 25% starfsgetu. Mér líður vel og ég finn að vinnan hefur góð áhrif á mig andlega.

Ég er núna í hálfu starfshlutfalli en ég byrjaði sem aukamanneskja og flakkaði aðeins á milli stöðva og var þá í meira hlutfalli. Það er bara þrjóskan í mér að vilja vinna meira. Ég var í fullri vinnu frá miðjum nóvember til áramóta og vann bókstaflega af mér lappirnar og endaði á því að þurfa að fara í aðgerð og taka sex vikur í veikindaleyfi. Hún segist hafa fundið það þá hvað vinnan gerir henni gott. Ég datt dálítið niður á þessum tíma og var að spá í að hætta að vinna en börnin mín tóku það ekki í mál og drifu mig áfram. Þau finna mikinn mun á mér og það geri ég líka. Ég er mun jákvæðari í dag. Það að vinna hefur hjálpað mér mikið og það er mitt haldreipi í dag.

Starfsfólkið er líka yndislegt og hefur haldið utan um mig og reynt að passa að ég fari ekki of geyst en mér hættir til þess og missa svo móðinn. Ég er þakklát yfirmanni mínum en hann hefur verið mjög skilningsríkur. Maður finnur samt fljótt út hvað maður kemst langt með sjálfan sig, ég prófaði fulla vinnu en þurfti að minnka við mig. Í stað þess að gefast upp þarf maður bara að bakka aðeins.

Ráðgjafinn yndislegur

Ég byrjaði á að fara til læknisins míns og spurði hvort hann gæti sent tilvísun á VIRK þar sem mig langaði aftur út á vinnumarkaðinn. Það hreif svona rosalega vel og og ég fer í fyrsta viðtalið þar í desember 2015.

Berglind VIRK ráðgjafi minn hjá Eflingu var yndisleg. Fólk nær misvel saman en Berglind virkaði þannig á mig að ég gat talað við hana. Hún hjálpaði mér rosalega, hún var svo jákvæð og drífandi. Ef ég mætti þung/niðurlút til hennar í viðtal reif hún mig upp og maður fór jákvæður frá henni, það er mikils virði.

Á meðal þess sem Ása Hrönn gerði í endurhæfingunni til að byggja sig upp var að fara í sjúkraþjálfun og til sálfræðings. Það hjálpaði mér mjög mikið, ég tók innra sjálfið mitt í gegn og leið mun betur eftir að hafa farið yfir hlutina með sálfræðingnum. Ég fékk líka að fara í vinnuprófun í átta vikur í Prjónabúðinni í Hafnarfirði en ég er mikið að prjóna sjálf. Þar fékk ég að koma inn á mínum eigin forsendum og taka þetta á mínum hraða.

Alltaf blundað í sér að byrja að vinna

Ása segir að oft á tíðum hafi blundað í henni að fara að vinna. Ég fór aftur að vinna á tímabili og fór aftur í nám. Mér gekk ljómandi vel í náminu en það er dálítið erfitt að vera í skóla með ungum krökkum. Ég hef líka áhuga á að læra meira um prjónaskap og síðasta haust hugsaði ég um að fara í hússtjórnarskólann. Það má segja að það hafi margt blundað innra með mér en ég hef ekki framkvæmt allt, en ég stökk á vinnuna þegar tækifærið gafst og það hefur gert mér mjög gott.

Að hrökkva eða stökkva

Ágústa segir að hún hafi verið búin að sækja um á nokkrum stöðum en alltaf hætt við þegar á hólminn var komið. Þetta var hræðsla, ég bakkaði alltaf en svo þegar kallið kom stökk ég út í djúpu laugina, ég fékk ekki tíma til að bakka út úr því. Vinkona hennar vann á N1 og var búin að tala við Ásu um að það vantaði á stubbavaktir um haustið. Hún hringdi í mig með dags fyrirvara og spurði hvort ég gæti hjálpað þeim í einn dag. Ég stökk út í djúpu laugina sem ég sé ekki eftir.

Ég var eins og hrædd lítil mús, segir Ása um líðanina þegar hún mætti fyrst í vinnuna. Ég var bara á kassanum til að byrja með en ég var furðu fljót að læra inn á hann. Mér var gefinn þann tími sem ég þurfti. Ég hitti ekki yfirmanninn fyrr en eftir þessa helgi og gerði ráðningarsamning í framhaldi af því.

Ekki eins erfitt og hún hafði ímyndað sér

Mér fannst þetta svo gaman, ég lifnaði öll við einhvern veginn, segir hún um þau jákvæðu áhrif sem vinnan hefur haft á hana. Þetta var ekki þetta stóra fjall sem ég hafði ímyndað mér heldur bara smá þröskuldur sem ég þurfti að hoppa yfir. Maður ímyndar sér oft að eitthvað sé miklu erfiðara en það er, það var í raun bara erfitt að taka þetta skref að fara yfir þröskuldinn. Hún segir að það hafi allir verið jákvæðir í kringum hana varðandi það að fara aftur á vinnumarkaðinn og hvatt hana áfram. Mér fannst bara svo erfitt að fara sjálf að leita að vinnu, ég hafði áhyggjur af því hvort starfið hentaði mér, hvernig atvinnuviðtalið færi fram og svo framvegis. Í þessu tilfelli kom vinnan til mín en ég ekki til hennar og það hjálpaði mér mjög mikið. Ég hugsaði með mér að það sakar ekki að prófa.

Að nýta tækifærin sem eru til staðar

Þetta var fjarlægur draumur að komast út á vinnumarkaðinn og hafði blundað í mér í öll þessi ár. Það tók mig 2–3 ár að komast af stað og nú er ég búin að ná takmarki mínu. Það gerir mér svo gott að vinna, að hitta fólk og þurfa að mæta á staðinn, segir Ása.

Mér finnst mikilvægt að fólk nýti sér þau tækifæri og úrræði sem eru til staðar eins og VIRK. Það hjálpar mikið að nota þau áhöld sem að manni eru rétt og taka svo skrefið. Fyrst um sinn er það erfitt en það kemur á endanum, segir Ása að lokum.

Það losnuðu nokkrir bústaðir í sumar sem félagsmenn geta leigt.

Það er laus bústaður í Úthlíð 18. – 25. ágúst og orlofshús í Hólmavík 18. – 25. ágúst.

Þeir félagsmenn sem hafa áhuga vinsamlegast hafið samband við skrifstofu Eflingar í s. 510 7500.

Opnað verður fyrir vetrarbókanir í orlofshús Eflingar miðvikudaginn 16. ágúst n.k. Hægt verður að bóka 4 mánuði fram í tímann eða tímabilið 1. september – 21. desember. Félagsmenn geta hringt á skrifstofuna eða farið inn á bókunarvefinn til að bóka.

Jóla- og áramótavikurnar eru bókaðar sérstaklega og byrjum við að bóka 4. september n.k. Jólavikan er frá 22. – 29. desember og áramótavikan er frá 29. desember – 5. janúar.

Mikil umræða hefur verið um áhrifin af innkomu Costco verslunarkeðjunnar á íslenskan markað á liðnum mánuðum og ekki laust við að nokkurs titrings gæti meðal keppinauta. Á litlum neytendamarkaði eins og þeim íslenska þar sem fákeppni ríkir á flestum sviðum ætti heilbrigð samkeppni frá öflugum aðilum að vera fagnaðarefni.

Breytt samningsstaða
Innlend fyrirtæki á smásölumarkaði hafa undanfarið gert talsverðar skipulagsbreytingar í rekstri sínum sem ætla má að eigi að gera þeim betur kleift að standast samkeppnina við hinn nýja keppinaut og söluaðilar hafa lýst því hvernig breytt umhverfi hafi bætt samningsstöðu þeirra gagnvart erlendum heildsölum. Neytendur hafa því ríka ástæðu til að gera sér vonir um að samkeppni frá þessum stóra erlenda aðila muni veita íslenskri verslun þarft aðhald, lækka hér vöruverð og auka fjölbreytni.

Varanleg lækkun eða tímabundin skjálftahrina?
Áhrifin af opnun Costco eru ekki síst áhugaverð fyrir þær sakir að vöruúrval verslunarinnar er fjölbreytt og því kann áhrifa hennar að gæta á ýmsar neysluvörur, allt frá dekkjum, eldsneyti og raftækjum til lyfja og matvara og allt þar á milli. Fyrstu vísbendingar, m.a. úr vístölumælingum Hagstofunnar, benda til þess að verslanir hafi margar lækkað verð á undanförum mánuðum en lækkana gætir í ýmsum vöruflokkum s.s. matvöru, hreinlætisvörum, raftækjum, húsbúnaði, hjólbörðum og lyfjum. Þess skal þó gætt að allt of snemmt er að fullyrða um hvort hér sé um sé að ræða varanleg áhrif á verðlag eða tímabundna skjálftahrinu á markaði.

Aðrir verslunarhættir í dag
Hver áhrifin verða til lengri tíma þegar nýr aðili hefur kynnt sig fyrir neytendum og komið sér fyrir á markaði kann að vera önnur saga. Að sama skapi verður fróðlegt að sjá hvort opnun einnar verslunar á höfuðborgarsvæðinu muni hafa víðtæk áhrif á verðlag um land allt eða hvort áhrifin verði að einhverju leiti staðbundin. Í því samhengi má heldur ekki horfa fram hjá því að óháð innkomu Costco á íslenskan markað ætti íslensk verslun nú almennt að standa frammi fyrir meiri samkeppni en áður vegna breyttra verslunarhátta gegnum netið og aukins aðgengis neytenda að upplýsingum um verðlag erlendis.

Íslenskir neytendur eiga inni
Það er einfalt mál að nálgast upplýsingar um verð á flestum vörum á vefnum sem eitt og sér ætti að veita innlendri verslun aukið aðhald. Í ágætri skýrslu Samkeppniseftirlitsins um samkeppni á dagvörumarkaði frá árinu 2015 kemur fram að arðsemi dagvöruverslunar hér á landi er umtalsvert betri en almennt í Evrópu og Bandaríkjunum. Neytendur hér á landi eigi því sitthvað inni. Þörfin fyrir virkt aðhald frá neytendum sjálfum og samtökum þeirra, auk öflugra opinberra stofnanna sem sinna eftirliti með hagsmunum neytenda er því lykilatriði til þess að hagræðing og aukin samkeppni skili sér í lægra vöruverði til almennings. Kærkomin innkoma Costco breytir engu þar um.

Bókanir á orlofshúsum yfir jól og áramót hefjast mánudaginn 4. september kl. 8.15. Aðeins er vikuleiga í boði.

Nýlega féll dómur í máli sem Efling höfðaði gegn Reykjavíkurborg fyrir Félagsdómi vegna ágreinings um þá túlkun borgarinnar að greiða mætti starfsmönnum sem ráðnir eru í tímavinnu vaktaálag utan dagvinnutímabils. Varðandi upphaf málsins, segir Ragnar Ólason, þjónustufulltrúi.

Þetta var svona ósköp venjulegt símtal frá félagsmanni sem starfar hjá Reykjavíkurborg, sagði hann. Hann spurði hvort hann væri í réttum launaflokki. Þegar leið á símtalið upplýsti félagsmaðurinn mig um að hann væri í tímavinnu og fengi líka borgað vaktaálag. Ég sagði honum strax að þetta gæti ekki staðist því ef hann væri ráðinn í tímavinnu væri skýrt í kjarasamningi að hann ætti að fá dagvinnu á dagvinnutímabili og yfirvinnu utan þess og um helgar. Þegar félagsmaðurinn kom síðan með launaseðla sína til mín kom í ljós að hann fékk greitt vaktaálag utan dagvinnutímabils og um helgar. Þetta varð síðan að deilumáli milli Eflingar og Reykjavíkurborgar þar sem borgin féllst ekki á túlkun Eflingar sem hafði verið óumdeild árum saman.

Ragnar er sérfræðingur í opinberum kjarasamningum með sérþekkingu á samningum borgarinnar. Hann segir að málið sýni vel hve mikilvægt sé að félagsmenn leiti til Eflingar eftir aðstoð varðandi launa- og réttindamál ef minnsti vafi er á að verið sé að greiða rétt laun samkvæmt samningum.

Málið snýst um það sáraeinfalda meginatriði að ef starfsmaður er ráðinn í tímavinnu á opinbera vinnumarkaðinum, það er hjá ríki, sveitarfélagi eða hjúkrunarheimili, þá á hann að fá greidda dagvinnu á dagvinnutímabili eða frá kl. 8 til 17 virka daga en utan þess á hann að fá yfirvinnu eða stórhátíðarkaup ef hann vinnur á stórhátíðardegi, segir Ragnar.

Ragnar hvetur þá sem vinna á opinbera vinnumarkaðnum og ráðnir eru á tímakaup að leita þegar í stað til Eflingar til að láta yfirfara launaseðla sína. Undir þetta tekur Anna Lilja Sigurðardóttir, lögmaður Eflingar, sem rak málið fyrir hönd Eflingar fyrir Félagsdómi en ASÍ stefndi borginni fyrir hönd Eflingar til að fá staðfesta túlkun félagsins á ákvæði 1.4.2. í kjarasamningum þar sem fjallað er um greiðslu tímakaups. Hún segir afar gott að hafa trausta þjónustufulltrúa innan stéttarfélagsins sem þekkja samningana frá grunni og geta þess vegna brugðist rétt við strax.

Hvenær er heimilt að greiða tímavinnukaup?
Anna Lilja minnir á að samkvæmt kjarasamningi Eflingar-stéttarfélags og Reykjavíkurborgar er í ákveðnum tilvikum heimilt að ráða starfsmenn í tímavinnu sbr. ákvæði 1.4.2. í kjarasamningnum en þar segir orðrétt að heimilt sé að greiða tímavinnukaup í eftirfarandi tilvikum:

1. Nemendum við sumarstörf og í námshléum.
2. Lífeyrisþegum sem vinna hluta úr starfi.
3. Starfsmönnum sem ráðnir eru til skamms tíma vegna sérstakra árvissra álagstíma ýmissa borgarstofnana eða afleysingastarfa, þó eigi lengur en 2 mánuði.
4. Starfsmönnum, sem ráðnir eru til að vinna að afmörkuðum verkefnum s.s. átaksverkefnum. Reykjavíkurborg
5. Starfsmönnum, sem starfa óreglubundið um lengri eða skemmri tíma
6. Starfsmönnum sem ráðnir eru í minna en 33,33% starf, 13 klst. eða minna að jafnaði á viku.

Hefur Efling-stéttarfélag litið svo á að ráðning í tímavinnu sé undantekning frá þeirri meginreglu að starfsmenn skuli ráðnir á mánaðarlaun. Í skýringarkassa sem fylgir ákvæðinu segir svo „þegar unnið er utan dagvinnumarka, á almennum frídögum og sérstökum frídögum skal greitt yfirvinnukaup en á stórhátíðum er greitt stórhátíðarkaup“. Í samræmi við þetta orðalag hefur Efling ávallt litið svo á að greiða beri yfirvinnukaup falli vinna utan dagvinnumarka. Frá árinu 2013 hafa starfsmenn borgarinnar sem ráðnir eru í tímavinnu leitað til stéttarfélagsins þar sem þeir hafa fengið greitt vaktaálag á dagvinnutímakaup. Gerði stéttarfélagið strax athugasemdir við þessa framkvæmd sem leiddi þó ekki til neinnar niðurstöðu og þurfti því að höfða mál fyrir Félagsdómi. Féll dómur stéttarfélaginu í vil þar sem viðurkennt var að borgin hefði brotið gegn ákvæði 1.4.2. með því að greiða félagsmönnum stéttarfélagsins sem ráðið var í tímavinnu vaktaálag í stað dagvinnu og yfirvinnu.

Hópur sem bjó við lakari kjör og lakari kjarasamningsbundin réttindi
Sú túlkun Reykjavíkurborgar að heimilt væri að greiða starfsmönnum í tímavinnu vaktaálög fól í sér að þessi hópur starfsmanna bjó bæði við lakari launakjör og lakari kjarasamningsbundin réttindi enda eiga starfsmenn sem ráðnir eru í tímavinnu ekki eins langan uppsagnarfrest og veikindarétt og þeir starfsmenn sem ráðnir eru á mánaðarkaup. Í ljósi þessa dóms hvetur Efling-stéttarfélag þá starfsmenn sem ráðnir eru í tímavinnu og starfa samkvæmt kjarasamningi stéttarfélagsins við Reykjavíkurborg að skoða launaseðla sína vel og leita til félagsins sem fyrst telji það á sér brotið varðandi launagreiðslur. Jafnframt er ítrekað mikilvægi þess að félagsmenn leiti til þjónustufulltrúa á skrifstofu stéttarfélagsins varðandi réttindi sín vakni einhverjar spurningar, segir Anna Lilja.

– eftir Kristján Bragason

Norræn ferðaþjónusta heldur áfram að vaxa með braki og brestum og flest bendir til að sú þróun haldi áfram á næstu árum. Hagvöxtur á heimsvísu, þróun þéttbýlis, breyttir lífshættir og fjölgun í millistétt hefur haft í för með sér mikla fjölgun ferðamanna um allan heim. Við sjáum að fólk eyðir fjármunum sínum í æ ríkara mæli í upplifanir frekar en til kaupa á dýrum varningi. Einnig sjáum við að áhugi á mat og drykk hefur aukist ár frá ári. Samtímis fjölgar ferðamönnum, einkum frá Asíu, til Norðurlanda.

Framtíðarhorfur eru góðar, einkum þegar hótel- og veitingahúsarekstur á Norðurlöndum er annars vegar. Fjölgun ferðamanna er mest á Íslandi, í Noregi og Svíþjóð, en greinin blómstrar líka í Danmörku og Finnlandi. Ferðaþjónustan verður æ mikilvægari þáttur í hagvexti og er í dag ein af mikilvægustu grunnatvinnuvegum Norðurlandanna. Ferðaþjónustan skapar fjölda nýrra starfa, bæði í greininni sjálfri en um leið í öðrum atvinnugreinum.

Gamlar og nýjar áskoranir
Lengi hefur neikvætt orðspor loðað við ferðaþjónustu á Norðurlöndum vegna ills aðbúnaðar á vinnustöðum, lágra launa, óreglulegs vinnutíma, lítils starfsöryggis, árstíðasveiflna, mikillar starfsmannaveltu og svartrar atvinnustarfsemi. Ferðaþjónusta virðist því miður of oft laða að sér óábyrga atvinnurekendur, sem líta á starfsfólk eins og hvern annan neysluvarning, sem einfalt er að losa sig við.

Norræn verkalýðshreyfing hefur lengi lagt áherslu á þörfina á að bæta starfskjör í ferðaþjónustu til að gera hana meira aðlaðandi og til að draga úr mikilli starfsmannaveltu. Í sameiningu verður verkalýðshreyfingin, samtök atvinnurekenda og stjórnvöld á Norðurlöndunum að stöðva óheiðarlegan atvinnurekstur sem misnotar starfsfólk sitt kerfisbundið og grefur samtímis undan eðlilegri samkeppni. Ungt fólk og innflytjendur, eru í sérlega viðkvæmri stöðu og eru oft blekkt til að vinna launalaust eða á launum sem ekki eru í takt við kjarasamninga. Það er æ algengara að starfsfólki er boðið launalausar reynsluráðningar, fölsk lærlingastörf, gerviverktöku eða sé ekki með tryggt starfshlutfall eða vaktir heldur gert að mæta eftir hentugleika atvinnurekandans þegar hann kallar á það.

Norðmenn vilja lágmarksbinda laun í ferðaþjónustu
Í Noregi fer nú fram mikil umræða um hvernig hægt sé að draga úr undirboðum í ferðaþjónustu og tryggja starfsfólki starfs- og launakjör í takt við kjarasamninga og lög. Fellesforbundet, sem er stærsta stéttarfélag á almennum vinnumarkaði í Noregi og hefur m.a. félagsmenn – eftir Kristján Bragason innan ferðaþjónustunnar vill að allir atvinnurekendur í ferðaþjónustu verði skikkaðir til að greiða laun samkvæmt kjarasamningum. Í dag eru engin lágmarkslaun í ferðaþjónustu og það er algengt að starfsfólki sé greitt langt undir lægstu launatöxtum kjarasamninga. Þetta á sérstaklega við um útlendinga, en um 45% þeirra sem starfa í ferðaþjónustunni í Noregi eru með erlendan bakgrunn. Í Noregi eru ákvæði í lögum sem gera það kleift að tryggja ákveðin lágmarkskjör ef mikið er um erlent vinnuafl, í dag fyrirfinnast slík ákvæði meðal annars í byggingariðnaði, ræstingum og fiskvinnslu.

Skortur á hæfu starfsfólki
Ein stærsta áskorunin í ferðamannagreininni í dag er að finna starfsfólk með starfsþekkingu og reynslu. Án þjálfaðs og vel menntaðs starfsfólks fá gestirnir ekki þá þjónustu sem þeir vænta og krefjast og munu væntanlega leita á aðra áfangastaði. Núverandi starfsnámskerfi ræður ekki við að mennta nógu marga til að anna þeirri eftirspurn sem er eftir fólki sem hefur þá starfsmenntun sem vantar í greinina.

Ferðaþjónustan verður að gera sér grein fyrir að neikvætt orðspor og slæm starfskjör fær launafólk til að sniðganga ferðaþjónustuna. Þessi atriði verður starfsgreinin að taka alvarlega svo að takast megi að tryggja henni gott framboð af hæfu fólki í framtíðinni.

Höfundur er framkvæmdastjóri Norrænna samtaka starfsfólks í hótel, veitinga- og ferðaþjónustugreinum.